“Pikë Uji”: Një Udhëtim Reflektues Mes Korrupsionit Politik dhe Zhbërjes Morale
Pikë Uji është promovuar në media si një thriller – një premisë që krijon pritshmëri për ngjarje të mbushura me tension e ankth. Shto këtu dashurinë që gazetarët kanë për përdorimin e mbiemrave si “rrënqethës” apo “tronditës,” shpesh të panevojshëm, dhe njeriut i krijohet përshtypja se do të shohë një film nga ata ku ankthi e padurimi të mbajnë në zgrip të karriges.
Por, filmi nuk i përmbahet pritshmërive të zhanrit që sugjeron. Ai nuk ka ritmin e një thrilleri klasik, dhe momentet e tensionit janë të zbutura (në mungesë të një termi më të përshtatshëm) nga një atmosferë e ftohtë dhe e ngadaltë. Në thelb, Pikë Uji është një film ku të gjithë personazhet gënjejnë njëri-tjetrin për gjithçka, ndërsa e vetmja ndershmëri duket se vjen nga regjisori dhe drejtori i fotografisë, të cilët krijojnë një botë të distancuar, të ftohtë e të errët, ku asgjë nuk është ashtu siç duket.
Paqartësia shfaqet vizualisht qysh në nisje të filmit: ndërsa personazhi kryesor, Aida, bisedon me bashkëshortin për arrestimin e djalit të tyre, ne shohim vetëm siluetat e tyre të përthyera përmes një akuariumi. Është ky një paraljmërim i heshtur se gjithçka që do të ndodhë më pas do të jetë po aq e turbullt dhe e vështirë për t’u dalluar? Çfarë është e vërtetë dhe çfarë është e sajuar? Referencat vizuale të ujit janë të shpërndara përgjatë gjithë filmit, aq sa duket sikur notojmë në një botë të errët dhe të ftohtë, ku realiteti reflektohet e përthyhet ashtu si imazhet përmes ujit.
Premisa e filmit është e thjeshtë, por aktuale. Aida, një grua ambicioze në karrierë, pjesë e një sistemi politik të korruptuar (prej të cilit ajo vetë duket se ka përfituar jo pak), befas përballet me arrestimin e djalit të saj adoleshent, i akuzuar për përdhunimin e një shoqeje shkolle, e cila vjen nga një familje punëtore dhe nuk ka baba. E vetëdijshme për sistemin e kalbur, pjesë e të cilit është edhe ajo vetë, Aida do të provojë çdo mënyrë për ta liruar të birin, e bindur se e gjithë historia s’është veçse një keqkuptim ose një kurth.
Në këtë aspket, Pikë Uji ka të bëjë më pak me krimin e supozuar të të birit se sa me përballjen e Aidës me të vërtetën – si për familjen, ashtu edhe për sistemin në të cilin është rritur dhe ka ndërtuar karrierën. Është një udhëtim personal dhe politik, që e detyron audiencën të përballet me të vërtetat e hidhura mbi rrënimin moral të shoqërisë në të cilën jetojmë. Aktorja Gresa Pallaska arrin të sjellë në jetë në mënyrë thuajse të përsosur konfliktin e brendshëm të Aidës, duke mundur të shprehë, qoftë edhe vetëm përmes vështrimit, kalimin nga sytë e akullt të gruas ambicioze, tek ato të nënës që vuan arrestimin e të birit adoleshent.
Megjithatë, edhe Aida, në përpjekjen e saj të dëshpëruar për të shpëtuar djalin, shpesh duket më tepër e nxitur nga ambicia se sa nga dashuria. Pavarësisht dhembjes së dukshme në portretin e saj, ka një distancë të ftohtë mes saj dhe të birit – ajo nuk e përqafon, nuk e përkëdhel, dhe kjo e bën të vështirë të dallosh nëse përpjekjet e saj janë të sinqerta apo thjesht për të ruajtur në dukje reputacionin e saj.
Ndryshe nga një pjesë e mirë e prodhimeve të kohëve të fundit të kinematografisë shqiptare, ku kamera shërben vetëm për të dokumentuar një dramë ndryshe teatrale, tek Pikë Uji, regjizori dhe drejtori i fotografisë e respektojnë mediumin filmik. Fotografia është tejet evokative, aq sa shpesh nuk ka nevojë për fjalë e dialog. Me përjashtim të pak skenave, pjesa më e madhe e filmit është xhiruar në plane të afërta, aq sa duket sikur hyjmë brenda syve të personazheve. Përgjithësisht, plane të tilla shprehin intimitet. Ne gjendemi kaq pranë dikujt tjetër vetëm në momente intime ose konflikti, por këtu nuk është fjala as për njerën e as për tjetrën. Ne jemi kaq pranë personazheve për të kuptuar, ndoshta, një pjesë të së vërtetës së fshehur, edhe pse shikimi i tyre mbetet i akullt, kalkulues.
Referencat në lidhje me ujin janë të shumta dhe vetë titulli “Pikë Uji” duhet të ketë një kuptim simbolik. Ndoshta një lloj simboli i momentit kritik kur një pikë uji shndërrohet në përmbytje. Arrestimi i djalit të personazhit kryesor duket se është ajo pikë, dhe përmbytja që vjen pas saj është vala e pandalshme e korrupsionit, fajit dhe dëshpërimit që përfshin jetën e Aidës.
Ajo që funksionon më së miri në Pikë Uji është aftësia e filmit për të ndërthurur jetën personale me politikën. Korrupsioni përreth Aidës nuk është thjesht një sfond, por thelbi i ekzistencës së saj. Sistemi e ka formuar, e ka shpërblyer dhe në fund, e ka lënë në baltë. Ajo nuk është viktimë pasive; është pjesë aktive e një cikli që vetëm tani po e kupton. Ndërsa përpiqet të shpëtojë djalin e saj, ajo fillon të kuptojë se në fund të fundit, po kërkon shpëtim edhe për veten.
Disa shikues mund të ndihen të lodhur nga ritmi i ngadaltë dhe ftohtësia emocionale e filmit, por kjo zgjedhje përcjell më së miri izolimin e ftohtësinë e personazheve, por edhe një botë në zhbërje morale.
Ndonjëherë, filmi mund të duket pak i rënduar në mesazhin e tij. Korrupsioni dhe prishja morale bëhen të qarta që në fillim, dhe ndonjëherë filmi rrezikon t’i përsërisë këto ide gjatë rrjedhës së ngjarjeve. Por, ndoshta ky është qëllimi: po aq sa protagonistja nuk mund të arratiset nga sistemi që e ka ndërtuar, as shikuesit nuk mund t’i shpëtojnë përballjes me realitetin e ashpër të shoqërisë.
Në fund, Pikë Uji është një histori zgjimi të brendshëm, ndonëse jo në kuptimin klasik të fjalës. Nuk ka një moment triumfi apo shëlbimi të madh. Në vend të kësaj, kemi një protagoniste që duhet të pranojë kufizimet e pushtetit dhe ndikimit të saj, dhe faktin e hidhur se jeta e saj, si sistemi që e rrethon, mund të jetë tepër e kalbur dhe e pamundur për t’u shpëtuar.
Pikë Uji është një pikë në një përmbytje më të madhe—një përvojë kinematografike, që të lë të mendosh edhe pasi dritat e në sallën e kinemasë janë ndezur sërish.
Filmi Pikë Uji pati premierën e vet në datën 12 shtator dhe vijon të shfaqet në të gjitha kinematë.
Regjisor: Robert Budina
Skenariste: Doruntina Basha
Aktorë: Gresa Pallaska, Arben Bajraktaraj, Adem Karaga, Gerhard Koloneci, Kodjana Keco, Henri Topi
Kohëzgjatja: 90 minuta